Poradnictwo, terapia, psychoedukacja online, stan badań nad zagadnieniem
Poradnictwo i terapia za pośrednictwem internetu staje się coraz popularniejszą formą pomocy.
Dobre przykłady to np. australijskie: Lifeline, Suicide Call Back Service, Headspace. W Polsce działa np. na prostej platformie miejsce wsparcia: http://przyjaciele.org/
Działalność ta obejmuje wiele różnych zjawisk – np. komunikacja przez e-maile, sesje odbywane za pośrednictwem kamery internetowej, czatu, psychoedukację w formie e-learningu itp (1).
Działania te są na tyle rozpowszechnione, że doczekały się badań naukowych, sugerujących, że konsultacje internetowe, połączone z terapią poznawczo-behawioralną pomagają w radzeniu sobie z różnorodnymi problemami klinicznymi (2).
ZALETY: (3)
DOSTĘPNOŚĆ:
Łatwość dostępu eliminuje problem dojazdu do terapeuty, co jest szczególnie uciążliwe dla osób w małych miejscowości i wiosek. Umożliwia to też korzystanie z pomocy osobom niepełnosprawnym. Z kolei dla młodzieży internet jest preferowanym sposobem komunikacji (4).
ELASTYCZNOŚĆ:
W przypadku programów terapeutycznych i psychoedukacyjnych realizowanych online, klient może dostosować czas korzystania do swoich możliwości np. czasowych. Gdy w grę wchodzi kontakt z żywą osobą (wideokonferencja, czat), istnieje też większa elastyczność w wyborze czasu.
WIĘKSZY KOMFORT PSYCHICZNY:
Dla osób z niektórymi rodzajami problemów (uzależnienia, fobia społeczna, agorafobia ataki paniki itp.) kontakt z terapeutą twarzą w twarz powoduje dodatkowy stres i dyskomfort. W momencie, gdy komunikacja dokonuje się za pomocą internetu, łatwiej im się otworzyć i rzeczywiście skorzystać z pomocy (5).
PRZYSTĘPNA CENA:
Z reguły usługi terapeutyczne, poradnictwo itp. online są tańsze niż spotkanie twarzą w twarz z terapeutą. Wiele z programów (zwłaszcza psychoedukacyjnych) dostępna jest też w wersji darmowej. Odpadają też koszty związane z dojazdem na miejsce oraz następuje oszczędność czasu (6).
BRAK STYGMATYZACJI, ANONIMOWOŚĆ:
Pomoc online pomaga w uniknięciu stygmatyzacji związanej z korzystaniem z pomocy terapeutycznej, poradnictwa. Konsultacje online pomagają w zachowaniu anonimowości Odpada problem spotkania znajomego w poczekalni itp. Dzięki temu z takiej formy pomocy korzystają osoby, które nie udałyby się osobiście terapię czy do poradni, zwłaszcza w pobliżu miejsca zamieszkania (7).
ZRÓŻNICOWANIE PRZEKAZU:
Zarówno przekaz ze strony pomagającego, jak otrzymującego pomoc może być o wiele bardziej zróżnicowany niż przy kontakcie twarzą w twarz. Komunikacja online to nie tylko pisanie, to możliwość pokazywania i nagrywania filmów, infografik, rozwiązywania quizów, testów, symulacji itp. Gdy klient ma możliwość formułowania swych myśli w formie pisemnej, samo w sobie spełnia to funkcję terapeutyczną, jak wynika z badań. Komunikacja online zachęca klienta do pełniejszego i precyzyjniejszego wyrażania swoich myśli, trudniej też o wywieranie nacisku na klienta za pomocą sygnałów niewerbalnych (8).
Pisemna dokumentacja kontaktu pozwala też klientowi na śledzenie swoich postępów.
WADY:
BRAK SYGNAŁÓW NIEWERBALNYCH I KOMUNIKACJI NIEWERBALNEJ
Powoduje to dystans w relacji i trudności w okazywaniu empatii i budowaniu klimatu zaufania. Klientowi o wiele łatwiej w tej sytuacji ukrywać prawdziwe intencje i uciekać od trudnych tematów, tym bardziej, że kontakt może być przerwany w dowolnym momencie (9).
CYBERATAKI
W kontakcie bezpośrednim łatwiej o ustrzeżenie danych poufnych klienta. W sytuacji kontaktu online, osoby oferujące pomoc mają trudniejsze zadanie w dbaniu o bezpieczeństwo danych klientów i zabezpieczanie ich przed wykradzeniem (10).
NIŻSZE ZAANGAŻOWANIE
Ze względu na większą anonimowość i łatwość przerwania kontaktu, występuje większe prawdopodobieństwo „ucieczki” klienta od niekomfortowych tematów. Występuje też większa łatwość symulacji i przekłamywania informacji o osobie szukającej pomocy. W rezultacie odradza się stosowanie terapii online do stawiania diagnozy oraz terapii poważniejszych zaburzeń, jak np. depresja, psychoza (11).
TRUDNOŚCI TECHNICZNE
Czasem korzystanie z pomocy online jest trudne technicznie ze względu niedopracowania technologicznego platformy za pomocą której następuje interakcja. Czasem jest to kwestia różnic pokoleniowych. Zdecydowanie korzystanie ze wsparcia online jest naturalniejsze i bardziej komfortowe dla młodszego pokolenia.
Osobny problem może stanowić jakość połączenia internetowego (np. przerwanie połączenia w kluczowym momencie rozmowy, niezależne od stron biorących udział w rozmowie).
PROBLEMY ETYCZNE
W przypadku kontaktu online łatwiej o fałszowanie kompetencji i szarlatanerię. Brakuje też do tej pory jednolitego kodeksu etycznego regulującego wparcie terapeutyczne i poradnictwo online, choć podejmowane są już próby wypracowania standardów (12).
Bibliografia:
1. Pelling, N. (2009). The use of Email and the Internet in Couselling and Psychological Services: What Practitioners Need to Know. Couselling Psychotherapy, 5, 1-25.
2. Andersson, G., i inn. (2014). Psychological treatments for depression delivered via the Internet and supported by a clinician: an update. Revista de Psicopatología y Psicología Clínica , 19, 217-225.
Haberstroth, S., i inn. (2007). The experience of online couselling. Journal of Mental Health Couselling, 29, 269-282.
Shaw, H.E., & Shaw, S.F. (2006). Critical Ethical Issues in Online Couselling: Assessing Current Practices with an Ethical Intent Checklist. Journal of Couselling and Development, 84, 41-53.
Trepal, H. i inn. (2007).Considerations and Strategies for Teaching Online skills: Establishing Relationships in Cyberspace. Cousellor Education and Supervision, 46, 266-279.
Wagner B. i inn. (2014) Internet-based versus face-to-face cognitive-behavioral intervention for depression: A randomized controlled non-inferiority trial, Journal of Affective Disorders, 152–154, 113-121
Vigerland S. i inn. (2016) Internet-delivered cognitive behavioural therapy for children with anxiety disorders: A randomised controlled trial, Behaviour Research and Therapy 76, 47-56
3. Elleven, R.K. & Allen, J. (2004). Applying Technology to Online Couselling: Suggestions for the Beginning E Therapist. Journal of Instructional Psychology, 31, 223-227.
4. Shaw, H.E., & Shaw, S.F. (2006). Critical Ethical Issues in Online Couselling: Assessing Current Practices with an Ethical Intent Checklist. Journal of Couselling and Development, 84, 41-53.
5. Circa. A. I inn (2016) Internet-based treatment for Romanian adults with panic disorder: protocol of a randomized controlled trial comparing a Skype-guided with an unguided self-help intervention (the PAXPD study), BMC Psychiatry, published online
6. Centore A. I inn. (2008) A Study of Mental Health Counselors’ Use of and Perspectives on Distance Counseling Couselling. Journal of Mental Health Couselling, 30, 267-282.
7. Dunaway, M.O. (2000). Assessing Potential of Online Psychotherapy. Psychiatric Times, 17. https://schools.au.reachout.com/articles/online-counselling-pros-and-cons (data dostępu 12.09.2017)
8. Haberstroth, S., i inn. (2007). The experience of online couselling. Journal of Mental Health Couselling, 29, 269-282.
9. Circa. A (2016) op.cit. Pelling, N. (2009). op.cit. Trepal H. (2007) op.cit.
10. Griffiths, M. (2001). Online Therapy: A course for concern. The Psychologist, 14, 244-248.
11. Recupero, P.R. & Rainey, S.E. (2005). Informed Consent to E-Therapy. American Journal of Psychotherapy, 59, 319-331.
Richards, D., & Vigano, N. (2011). Online counselling. Encyclopedia of Online Behaviour. Vol. 1.
12. red. Judy Illes, (2017) Neuroethics, Anticipating the Future, Oxford University Press. Pelling, N. (2009). op.cit.